Đảo tỏi Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi chuẩn bị bước vào kỳ thu hoạch đại trà hơn 320 ha tỏi đông xuân. Thời điểm này, một số thương lái lén lút chuyển tỏi được trồng ở đất liền ra đảo tiêu thụ. Câu chuyện chở tỏi ra đảo tỏi tuy không mới nhưng tình trạng này kéo dài suốt thời gian qua đã ảnh hưởng đến nỗ lực của chính quyền và nông dân huyện đảo trong hành trình bảo vệ thương hiệu tỏi nức tiếng cả trong và ngoài nước.

Nông dân Lý Sơn vào mùa thu hoạch tỏi.

Đến Lý Sơn những ngày này không khó để bắt gặp tỏi được bày được đưa từ nơi khác tới bán tràn lan. Mắt thường thì khó phân biệt được đâu là tỏi Lý Sơn "thật", đâu là tỏi "giả". Tỏi trong đất liền có giá thấp, nhưng khi được  đưa ra đảo thì giá bán tăng lên hơn 50%. Với lợi nhuận này nhiều thương lái không ngần ngại đưa tỏi nơi khác ra đảo trong nhiều năm qua. "Tỏi ở trong Nha Trang đưa về đảo bán với giá 45.000 đồng/kg, nhưng khách vẫn lầm tưởng là tỏi Lý Sơn", bà Phùng Thị Lan một thương lái trên đảo thú nhận như vậy.

Tỏi có nguồn gốc từ Khánh Hòa khi chuyển về đảo được bày bán tràn lan tại chợ tạm An Vĩnh và không có một bảng hiệu công khai nguồn gốc, xuất xứ, điều này dễ gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Tỏi địa phương khác dù tiêu thụ dưới hình thức nào ở Lý Sơn cũng làm giá tỏi địa phương biến động. Sau Tết Nguyên đán tỏi tươi Lý Sơn có giá 60.000 đồng/kg, nhưng hiện tại mỗi kg đã giảm 15.000 đồng, và có khả năng tiếp tục giảm mạnh khi nguồn cung quá nhiều. Ông Huỳnh Tùng, nông dân trồng tỏi của Lý Sơn khẳng định: "Tỏi đảo thì giá trị hơn tỏi đất liền, nhưng tỏi đất liền đem ra nhiều quá, họ trộn qua trộn lại rồi mới bán. Điều này khiến tỏi Lý Sơn lại rẻ trở lại".

Theo thống kê của Ban Quản lý cảng Lý Sơn, chỉ trong mồng 8 và mồng 10 tháng Giêng vừa qua lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 1 tấn tỏi tươi được chuyển từ đất liền ra đảo, chưa kể những trường hợp tỏi nơi khác len lỏi ra đảo bằng nhiều biện pháp tinh vi.

Tình trạng thương lái lén lút vận chuyển tỏi nơi khác về Lý Sơn đã gây tâm lý hoang mang cho người tiêu dùng, nhất là du khách, làm ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị tỏi Lý Sơn. Hai năm qua tỏi Lý Sơn liên tục rớt giá mạnh, có thời điểm tỏi khô chỉ 20.000 đồng/kg. Một mặt do bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, nhưng cốt lõi vẫn là do thương hiệu bị xâm hại. Đề cập về trách nhiệm của chính quyền địa phương, ông Đặng Tấn Thành Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn cho biết: "Chúng tôi sẽ tăng cường công tác kiểm tra để hạn chế việc lén lút đưa tỏi nơi khác ra đảo, khiến người tiêu dùng hiểu nhầm giá trị của tỏi Lý Sơn. Hiện nay, Ủy ban cũng đã chỉ đạo Phòng Kinh tế và Hạ tầng nông thôn xây dựng dự án truy xuất nguồn gốc tỏi trên đảo Lý Sơn. Điều này giúp người tiêu dùng nhận diện được cây tỏi, củ tỏi trồng ở đâu và trồng ở địa phương nào".

Cuối tháng 6 năm ngoái, tỏi Lý Sơn chính thức được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý, đây là hành lang pháp lý để cơ quan chức năng có căn cứ  bảo vệ quyền lợi, giải quyết tranh chấp thương mại, xử lý các tình huống mạo danh tỏi Lý Sơn, và để trả nguyên giá trị vốn có cho tỏi Lý Sơn thì việc quản lý, phát triển hiệu quả Chỉ dẫn địa lý tỏi Lý Sơn là việc làm cấp bách. Chỉ có như thế, tỏi Lý Sơn mới phát triển bền vững.

TRUNG THÀNH